Europese Commissie veroordeelt ereloonregeling van Belgische architecten

PERSBERICHT Europese Commissie

Europese Commissie veroordeelt ereloonregeling van Belgische architecten

De Europese Commissie heeft geconcludeerd dat de schaal van aanbevolen minimumerelonen van de Belgische Orde van Architecten een inbreuk vormt op de mededingingsregels van de Europese Unie. Net als vaste prijzen beperken aanbevolen prijzen immers de concurrentie omdat zij prijscoördinatie kunnen vergemakkelijken.

“Aanbevolen prijzen kunnen leiden tot verwarring onder de consumenten over de vraag wat als een redelijke prijs moet worden beschouwd voor de dienst die hun wordt verleend en over de vraag of over deze aanbevolen prijs kan worden onderhandeld. Ik hoop dat deze beschikking alle beroepsorganisaties ertoe zal aanzetten ongerechtvaardigde beperkingen op te heffen”, aldus de heer Mario Monti, het Commissielid voor concurrentiezaken.

De schaal van aanbevolen minimumerelonen van de Belgische Orde van Architecten functioneert volgens het principe dat de erelonen van de architect worden vastgesteld op basis van een bepaald percentage van de waarde van de door de aannemer uitgevoerde werken. Deze ereloonschaal is van toepassing op alle architectuurdiensten die door zelfstandige dienstverrichters in België worden verleend.

De Commissie is de mening toegedaan dat de aanbevolen ereloonschaal een inbreuk vormt op de Europese mededingingsregels, omdat met de schaal in kwestie wordt beoogd het prijsgedrag van architecten in België te coördineren, wat niet noodzakelijk is om de goede uitoefening van het beroep te verzekeren.

De Commissie is van oordeel dat de erelonen een afspiegeling moeten vormen van de vakbekwaamheid, de efficiëntie en de kosten – en eventueel ook de reputatie – van de architect en niet uitsluitend afhankelijk mogen zijn van de waarde van de werken of van de door de aannemer gehanteerde prijs. De architect dient zijn ereloon steeds onafhankelijk van zijn concurrenten en louter in overleg met de klant vast te stellen.

De Commissie heeft besloten de Belgische Orde van Architecten een boete van
100 000 EUR op te leggen. Bij de vaststelling van dit bedrag is rekening gehouden met de geleidelijke aanpak[1] die door de Commissie wordt gevolgd bij het beboeten van concurrentieverstorende praktijken in de vrije beroepen, alsook met het feit dat de ereloonschaal in 2003 is afgeschaft.

Achtergrond

In februari 2004 heeft de Commissie een mededeling over de mededinging op het gebied van de professionele dienstverlening[2] gepubliceerd. In deze mededeling werd gepleit voor de bevordering van de concurrentie en de transparantie om de positie van de consument te versterken. Hoewel aanbevolen prijzen niet telkens automatisch de mededinging beperken, zijn er meer concurrentiebevorderende mechanismen om de consumenten een betrouwbare leidraad te bieden voor de gemiddelde kosten van de betrokken diensten, zoals bijvoorbeeld het verzamelen en publiceren door onafhankelijke partijen (zoals consumentenverenigingen) van op onderzoek gebaseerde historische prijsgegevens.

In de mededeling worden nationale wetgevers en beroepsorganisaties er ook toe aangespoord hun beperkende regels en praktijken te herzien en te wijzigen, om zo de vrije beroepen in staat te stellen een grotere bijdrage te leveren tot de groei en de economische welvaart in de EU. Hoewel er geen exacte gegevens voorhanden zijn, wordt ervan uitgegaan dat de professionele dienstverlening ongeveer een derde van de werkgelegenheid voor haar rekening neemt. Als onderdeel van de dienstensector vormt de professionele dienstverlening bovendien de belangrijkste drijvende kracht achter de groei in Europa. In 2000 waren de Belgische ingenieurs- en architectuurdiensten en aanverwante technische adviesdiensten goed voor een bedrag van 4,4 miljard EUR, hetgeen overeenkomt met 15% van de omzet in de Belgische bouwnijverheid.

Voorts zij erop gewezen dat de Conseil de la Concurrence van Frankrijk de Franse Orde van Architecten verboden heeft nog ereloonschalen op te stellen en te verspreiden. Ook het Office of Fair Trading (OFT) van het Verenigd Koninkrijk is tot de conclusie gekomen dat de leidraad van het Royal Institute of British Architects (RIBA) voor het vaststellen van erelonen ongeoorloofde afspraken in de hand kan werken. Later heeft het OFT zijn goedkeuring gehecht aan de nieuwe leidraad van het RIBA, die is gebaseerd op historische informatie en een inventarisatie van prijstendensen die geen indicatie geven van de prijzen in het lopende jaar.

In haar eerste, van 1993 daterende beschikking betreffende ereloonschalen van beroepsorganisaties, heeft de Commissie de vaste tarieven van de vereniging van Italiaanse douane-expediteurs veroordeeld, zonder evenwel een boete op te leggen. In 1996 heeft de Commissie een beschikking gegeven betreffende de aanbevolen tarieven van de federatie van Nederlandse expediteurs, waarbij een symbolische boete van 1 000 EUR is opgelegd.